2009/04/29

Fritz Perls Biografia



FRIEDRICH SALOMON PERLS

(1893-1970)
Terapia Gestalt-en fundatzailea

1893ko ekainaren 8an jaio zen, Berlin inguruko ghetto judutar batean. Hirugarren eta azken semea izan zen, bi nesken ondoren, Else eta Grete. Bere aita, Nattan, ardo banatzailea zen, merkatalgoaren bidailari eta mazoi, denbora asko pasatzen zuen etxetik kanpo eta betidanik izan zuen erlazio txarra bere seme bakarrarekin. Bere ama, Amalia, judutar praktikari, burgesia txiki batetik zetorren. Bere semearengan eragin handia izan zuen, opera eta antzerkiari zion pasioa transmitituz, bere gurasoen erlazioari dagokionez, Fritz-ek bere autobiografian, zera idatziko du: “ nire gurasoak judutarrak ziren “asimilatuak” bereziki nire aita. Honek esan nahi du, alde batetik bere iraganaz lotsatzen zela eta bestetik, tradiziozko ohitura batzuk mantentzen zituela; Jai egunetan tenplura joaten zen, bada-ezpada jainkoa nonbaiten ote zegoen edo. Nik, jasan nezakeen hipokresi hau eta gutxira ateo egin nintzen... nire aitak, ama gorrotatzen zuen eta beste emakumeak maitatzen zituen, irakasle mazoi-era jolastuz. Jendearen aurrean biak adiskidetsu bezala agertzen ziren”.

Oso ikasle ona izan zen baina lan gutxi egiten zuen eskolan. 13 urte zituela bota egin zuten bere jokabide ezegokiarengatik. Orduan bere aitak denda batean lan egitera behartu zuen ikasle bezala. Beraien arteko erlazioak okertzen joan ziren. Bere aita hil zenean, ez zen joan hiletara.

Berriro ikasten hasi zen baina eskola liberal batean, Askanische Gymnasium izenekoan, humanista zen ikaslego batekin; bertan hasi zen antzerki munduarekin harreman zuzenago bat izaten, gerora handituz joan zelarik. Nerabezaroan izan zuen elkar aurkitze garrantzitsuenetako bat, Max Reinhardt zuzendariarekin izan zen, Deutsches Theater-eko zuzendaria, berarengandik jaso zituen klaseak.

Medikuntzako ikasketak hasi zituen eta 14ko gerra deklaratu zenean, bihotzeko gaixotasun bat zela eta, soldaduzkatik aske gelditu zen. Hala eta guztiz ere, 1915ean hogeitazortzi urterekin, Gurutze Gorrian parte hartu zuen bere gogoz Belgikako frentearen alde. Urtebete beranduago, frente berdineko talde batean aritu zen mediku lanetan. Gerra, bere bizitzan izandako esperientziarik txarrenetako baten moduan deskribatu zuen. “Bizitza Hilotz hobien agonia da: Bizitzeko beldur, hiltzeko beldur. “La vida en la agonia de los fosos: horror de vivir, horror de morir”. Beranduago bere lagunik hoberena hil zen, Ferdinand Knopf.
1920ean Berlineko Frederick Wilheim unibertsitatearen bidez Medikuntzako doktore tituloa jaso zuen. Neuropsikiatrak, ezker politikarekin eta artista bohemioekin izan zuen harreman estua. Friedlandre filosofoak eragin handia izan zuen berarengan, “Filosofia niretzako hitz magikoa zen, bakoitzak ulertu beharrekoa, bere burua eta mundua ulertu ahal izateko, nahasmenerako antidotoa”.

1923tik aurrera bere bidaia hasi zuen. Perls, beste gauza guztien gainetik bidaiari bat izan zen. Estatu Batuetara bidaiatu zuen lehen aldiz bere ezagutza eta lanbidea zabaltzeko asmotan, baina herrialdearekin izan zuen desengainua zela medio azkar itzuli zen. 

1925ean, hogeita hamabi urterekin oraindik bere amaren etxean bizi zen. Aldi neketsua eta ez ziurra izan zen berarentzat. Lucy ezagutu zuen, bere lehenengo erlazio garrantzitsua. Hurrengo urtean Karen Horneirekin hasi zuen bere lehenengo analisia, eta honekin erlazio estu bat izan zuen bizi guztian zehar. Psikoanalisiarekin liluratuta, analista bilakatzea pentsatu zuen.

Frankfurtera joan zen 1927an, bertan Kurt Goldsteinen laguntzaile bezala lan egin zuen urte betez; mediku gestaltista zen eta pertzepzio arazoak zituztenen garun lesioak ikertzen zituen zehazki. Bertan bere emaztea (Lore Posner, ‘Laura’), izango zena ezagutu zuen, berau ere kolaboratzaile lanetan, bertan eraiki zen beraien harteko erlazio profesional eta sentimentala. Beste psikoanalista batekin jarraitu zituen bere analisiak, Clara Happel-ekin hain zuzen, eta Vienan jarri zen bizitzen bere lehenengo gaixoei kasu egiteko, Helen Deutsch eta Hirsmanen gainbegirapean.

Berlinetik bueltan, 1928an, bere analisiarekin jarraituz psikoanalista bezala finkatu zen Eugen Harnikerekin, hau psikoanalista hungaro ortodoxoa zen. Hurrengo urtean, Abuztuak 23an, Laurarekin ezkondu zen, berak 36 urte zituela eta Laurak 24. K. Horneiren kontseiluari jarraituz, bere laugarren analisia hasi zuen, Wilhellm Reichrekin, begirune handia izan zion eta denboran zehar adiskide izan ziren. 30. hamarkada hasieran Hittler gorenera igo zen. Fritzen ideiak zirela eta, fila anti-faszistetan militantzia egitera behartu zuten eta ondoren ihes egitera.

Urtebetera bere alaba jaio zen, Renate. Otto Flenichel-en ikuskapenean jarraitu zuen lanean.

1933an naziek atxilotu ez zezaten, muga zeharkatu zuen Herbeheretara, bere familia Lauraren gurasoen etxean utziz denbora batez, Alemaniako hegoaldean. Amsterdamen elkartu ondoren, denboraldi ekonomiko txar bat pasatu zuten. Bertan, Karl Landanner-ekin batera lan egiten zuen, hau, beste errefuxatu bat zen eta honela mintzo zen beretaz “... gizon goxoa eta sistema freudianoa errazago ulertarazteko ahal zuen guztia egin zuena...”. Ernest Jones-engandik, garai hartan jarraituak izan ziren psikoanalista judutarren alde egin zuena bezala gogoratzen zuen. Jones-ek Hego Afrikara joateko gomendatu zion 1934-ean, gainera psikiatra bezala lanpostu bat lortu zion Johanesburgon eta bere autobiografian dioenaren arabera, ongi etorri ona izan zuten. Laurarekin eta biek Hego Afrikako Psikoanalisi Institutua eraiki zuten. Honekin batera hobekuntza ekonomikoa izan zuen eta profesionalki ezagutua izatea lortu zuen, gerraren iskanbiletatik hurrun.

1935ean bere bere bigarrengo semea jaio zen Steve.

Ezinbesteko urtea izan zen 1936-koa, esusteko handia hartu bait zuen psikoanalisiaren aldetik baino momentuko psikoanalisten partetik. Txekoslobakiara joan zen Psikoabnalisiaren Nazioharteko kongresu batetara, Marienbad-en. Lan bat eraman zuen “aho errezistentzia”-ri buruzkoa eta ez zen oso ongi onartua izan. Freud-ekin hizketaldi labur bat izan zuen eta berataz zuen irudia kontutan harturik, pertsona hotza eta distantea iruditu zitzaion. Nahigabetuta itzuli zen.

1942an bere lehenengo lana argitaratu zuen. “Ego, Hambre y Agresion” Durban-en, naiz eta Laurak aktiboki parte hartu ez zen koautora bezala ere azaldu.

Bigarren Gerrate Mundiala hasi zenean, mediku bezala hasi zen armadan lanean. Ejertzituaren psikiatra izango da lau urtez. Honek, Laura eta bere seme-alaben arteko banaketa ekarri zuen.

Berrogehitamahiru urterekin, zeraman bizi burgesas nazkatua, 1946an dena utzi eta Estatu Batuetara joan zen. Karen Jorneik laguntzen dio Nueva York-en instalatzen. Erich Fromn eta Clara Thompson-ek, Willian Allanson White Institutuan sartu zuten.

Ipar Ameriketako psikoanalistek ez zuten ongi honartu. Inguru kontrakulturalwetan ibiltzen zen eta bertan Paul Goodman, Merce Cunninhan, John Cage eta Living Theatre-ko fundatzaileak Julian Beck eta Judith Malina ezagutu zituen. Urte bat beranduago Laura eta bere seme-alabak berarekin bizitzera joan ziren.

1950.urtean, “Zaspiko taldea” bezala ezagutzen den taldea osatu zen: Fritz Perls, Laura Perls, Paul Goodman, Paul Weisz, Elliot Shapiro, Silvester Eastman eta Isadore From. Geroago, Ralph Hefferline eta Jim Simkin batu zirelarik.

1951-ean “Gestalt Theraphy” ( Gestlt Terapia) argitaratu zen, Paul Goodmanek idatzia ( 2.zatia) eta Heifferlinek (1.zatia).

Urte bat beranduago Perls familiak “Gestalt Institute Of New York” fundatu zuten eta hurrengo untean beste bat Cleveneland-en. Fritz-ek Laura eta bere kolaboratzaileei pasa zien errespontsabilitatea eta bitartean ingiruko herri guztietan zehar bidaiatu zuen taldeak eta Gestalt Terapiaren erakusketak eginez. Fritz-ek Laura eta bere kolaboratzaileekin desakordioak izaten hasi zen Gestalt terapiaren ortodoxia zela eta. Cleveland-en gestaltisten bigarren generazioa sortu zen: Joseph Zinker, Erving eta Mirian Polster...

1956anLaura utzi zuen (inoiz legalki) eta Miamira erretiratu zen. Hirurogehitahiru urte ditu eta bihotzeko arazoak ditu. Urtebete beranduago Marty From ezagutu zuen, bere bizitzako hirugarren emakumerik garrantzitsuena, erlazio hau dela eta animatu egingo da. Bi urte iraungo ditu bidai hartean gestalta zabaltzeko asmotan.

1958An Marty-rengandik banadu eta Californiara joan zen. Van Dusen-ekin , San Franciskon eta Jim Simkin-ekin Los Angelesen, kolaboratu zuen.

1962An urtebeten mundu osoan zehar bidaiatuz ibili zen. Israel-en egon zen (Ein Hod, artista komuna baten) eta Japonian (bi hilabetez zen-a irakatsi zioten Daitokuji Monastegian, Kioton). Israel-en izandako egonaldian, aldaketa handia suposatu zion bere bere buruarekin frogatu zuen LSD-aren efektuei buruzko lan sistematikoa zela eta.

1964Ean Esalen-en instalatu zen. Hilabete batzuk lehenaho Michael Murphy, finkabainuetxeko heredatzailea eta Dick Price biak Alan Watts-en jarraitzaileak ezagutzen ditu eta “Centro de Desarroyo del Ptencial Humano” proiektua sortzea nahi zutelarik. Naiz eta bere lehenengo bixitaldian ez zitzaion lekua gustatu, bertako rresidentea izatea eta Gestalt Terapiaren erakusketak egitea onartzen du.

1965.urtean Fritz-ek hirurogehitahamabiurte ditu eta osasunez oso gaizkin aurkitzen da. Ida Rolf-ek lagunduko dio hobetzenh, bere ariketen bitartez. Bere lanak ezagunak egiten dira. 1966An bere etxea eraikitzen du “La casa de la media luna”.

1968An bere jeloskortasuna, Esalen.-eko kideen ospea zela eta /(Wshutz, Virginia Satir...) Nixoneko politikarekin batera Esalen ustea “gomendatzen” diote eta Kanadara joatea. 1969An “Gestalt Teraphy Verbatin” argitaratzen da eta geroago bere autobiografia “Dentro y fuera del tarro de la basura”. Esalen-en, Gestalt Terapia bere lau jarraitzaileen eskuetan usten du: Dick Price, Claudio Naranjo, Bob Hall eta Jack Dowming.

1969An Lago Cowichan-en (Isla de Vancouver), Gestalt Institutua sortzen du. “Kibbutz gestaltikoa” deitzen dio eta Esalen-etik hogehitamar bat jarraitzaile etorriko zaizkio (Teddy Lyon, Barry Stevens, Janet Lederman batzuen artean). Abenduan europara bidaitzen du oso gaixorik.

Hurrengo urtean otsailean Ameriketara bueltatzen da osasunez oso gaiski. Txikagoko, Weiss Memorial Hospitalean Ingresatzen du. Laura bisitan joaten zaio. Operatua izan ondoren, martxoaren 14ean hiltzen ad bihotzekoak jota. Autopziak dio, pankreaseko minbizia zuela.

Garaiko hippiak beraitako guru bat bezala agurtzen dute.

1 comentario: